در مورد نظریه قوی سیاه شنیده‌اید؟ به صورت خلاصه و ساده جریان از این قرار است که تا قبل از کشف قاره استرالیا مردم فکر می‌کردند که تمام قوهای دنیا سفید هستند. اما پس از کشف استرالیا در آن‌جا با شگفتی دیدند که قوهایی به رنگ سیاه نیز موجود است. بر اساس همین ماجرا و در سال ۲۰۰۷ نسیم طالب در کتابی تحت عنوان “قوی سیاه” نظریه‌ای با همین نام مطرح کرد. نسیم طالب در این کتاب اشاره به رخدادهای بسیار نادر و مهمی دارد که بطور معمول کسی انتظار وقوع آنها را ندارد. او رویدادهایی مانند حادثه یازدهم سپتامبر و اختراع اینترنت و امثالهم را از مصادیق نظریه قوی سیاه می‌داند.
نظریه قوی سیاه بر پیشامدهایی اشاره می‌کند که ویژگی زیر را داشته باشد:
اتفاقاتی به شدت نادر، غیرقابل پیش‌بینی و بسیار دورتر از میانگین با احتمال وقوعی بسیار ناچیز ولی بسیار تأثیرگذار. به عبارتی پیشامدهایی در چارچوب نظریه قوی سیاه قرار می‌گیرند که احتمال وقوعشان از دیدگاه ما بسیار کم است اما در صورت وقوع اثرات بسیار بالایی خواهند داشت.
تعریف بالا برایتان آشنا نیست؟ بله این تعریف مشابه مفوم “ریسک” در پروژه است. منتها نظریه قوی سیاه به ریسک‌های خاصی می پردازد. ریسک‌هایی با احتمال وقوع بسیار پایین (آن قدر پایین که حتی ممکن است غیرقابل پیش‌بینی و شناسایی باشند) اما با اثرات بسیار بالا و سنگین.
اگر می‌خواهید به زبان خیلی ساده با محتویات نظریه قوی سیاه و کتاب نسیم طالب آشنا بشید، توصیه می‌کنم حتمن پادکست شماره ۶ چنل بی در این مورد رو گوش بدید.(در این لینک: قوی سیاه)
اما مطابق نظریه قوی سیاه ما در پروژه‌ها چه ریسک‌هایی می‌توانیم از این جنس داشته باشیم، موارد زیر به ذهن من می‌رسد:
وقوع درگیری نظامی و جنگ در ایران و بمباران کارگاه پروژه و یا دفتر مرکزی شرکت
وقوع زلزله مهیب بالای ۶ ریشتر در محل دفتر مرکزی یا کارگاه پروژه
انفجار اتمی در تأسیسات هسته‌ای کشور
برخورد شهاب سنگ به محل پروژه
ریسک‌های بالا احتمال وقوع بسیار ناچیزی دارند. به قدری احتمال وقوع این ریسک‌ها پایین است که غالباً در چارچوب ریسک‌های هیچ پروژه‌ای لحاظ نمی‌شوند. اما واضح است که در صورتی که به وقوع بپیوندند، اثرات بالایی بر پروژه خواهند داشت.
از نظریه قوی سیاه می‌توان برای برخی از پیش‌بینی‌های دیگر نیز استفاده کرد. به خصوص پیش‌بینی‌هایی در مورد چگونگی مدیریت پروژه‌ها در آینده. به عنوان مثال این که در آینده از هوش مصنوعی، machine learning، تحلیل‌هایdata Big و امثالهم در مدیریت پروژه‌ها استفاده خواهد شد، شکی نیست. همین حالا نیز در برخی از پروژه‌ها از چنین ابزارهایی کمک می‌گیرند. به عنوان مثال کاربرد یادگیری ماشینی به این صورت خواهد بود که به یک کامپیوتر با قدرت پردازش قوی، اطلاعات هزاران پروژه که در قبل انجام شده است را می‌دهند، به علاوه فرایندها و روشها و تکنیک‌های مدیریت پروژه و آن وقت همان کامپیوتر با تحلیل همه اطلاعات و براساس الگوریتم‌هایی برای پروژه تصمیم می‌گیرد و شکست‌ها و موفقیت‌های پروژه‌ها در بهبود این الگوریتم کمک خواهد کردکاری که ذهن یک فرد به عنوان مدیریت پروژه یا تیم مدیریت پروژه به خوبی و سرعت و دقت آن ماشین نمی‌توانند انجام دهند.
تصمیمات مهمی مانند شروع کردن یا شروع نکردن یک پروژه، ادامه دادن یا متوقف کردن پروژه، بررسی شاخص‌های درآمدی و هزینه‌ای و زمانی پروژه‌ها، لحاظ کردن ریسک‌های شاخص‌های آب و هوایی، سیاسی و اقتصادی و تکنولوژی در تصمیم‌گیری‌های پروژه و خیلی از تصمیمات مهم در پروژه‌ها، در آینده توسط کامپیوترها گرفته خواهد شد. مشابه اتفاقی که اکنون در علم پزشکی رخ داده است. کامپیوترهایی هزاران داده و اطلاعات و تجربه بیماران قبلی را پردازش می‌کنند و آنها را با هزاران خط اطلاعات کتاب‌ها و مقالات علمی تحلیل می‌کنند و بیماری را تشخیص و دستور درمان تجویز می‌کنند، کاری که ممکن است بسیار اثربخش‌تر، بهتر، سریع‌تر و ارزان‌تر از هر پزشک متخصصی انجام دهند. مدیریت پروژه نیز مانند خیلی از مشاغل دیگر به این سمت خواهد رفت.
همچنین استفاده از BIM شاید برای ما و در پروژه‌های ایران اکنون حالتی یک قوی سیاه داشته باشد اما در خارج از ایران BIM دیگر از حالت قوی سیاه خارج شده و BIM کاربرد فراوانی دارد. حتی دوستی ظریفی می‌گفت برای ما در ایران همین که پروژه‌ای در چارچوب زمان، هزینه، محدوده و کیفیت خود به اتمام برسد، خودش یک قوی سیاه است، دیگر هوش مصنوعی و BIM پیشکش!
خواهش می‌کنم بدون ذکر منبع (نام نویسنده، آدرس سایت و آدرس کانال تلگرام) کپی نکنید!
در همین ارتباط بخوانید:
- پیمانکار به مثابه همسر و شریک زندگی
- جشن گرفتن به افتخار شکست‌ها
- برآورد مدت زمان فعالیت‌ها (بخش اول)
- برآورد مدت زمان فعالیت‌ها (بخش دوم)
- رابطه تورم و پروژه‌های نیمه تمام
- مدیریت بحران یا مدیریت ریسک؟ مسأله این است.
- ماتریس برنامه‌ریزی زمان
- مدیریت ریسک در برخورد با ریسک زلزله – برای مردم عادی
- آیا پروژه‌های سازمانتان، شما را به یاد داستان “پنج مرد نابینا و یک فیل” نمی‌اندازد؟
- پروژه‌های نیمه تمام و آیا ایران در حال فقیرتر شدن است؟
- برنامه‌ریزی غلتان یا Rolling Wave Planning
- معضلی به نام کنفرانس‌ها و همایش‌های مدیریت پروژه
- صفحه لینک‌های مفید برنامه‌ریزی و کنترل پروژه و مدیریت پروژه
- آداب سوال پرسیدن در شبکه‌های اجتماعی